d ordt~in~beeld

de Geschiedenis van Dordrecht in beeld
Oudste Stad van Holland

Traject 13
Van Spuibrug naar Voorstraat


home

alle trajecten

tijdbalk

Het volk is weer eens uitgelopen voor het maken van een foto. Blijkbaar niet alleen een bezienswaardigheid voor de kinderen maar ook voor de volwassenen. Maar het werk moet ook doorgaan. De man op de brug gaat met zijn zwiepende planken gewoon verder en trekt zich niets aan van de drukte. Aan de overzijde van de brug zijn we weer in de oude historische kern van Dordrecht. We gaan de brug over en kijken met speciale belangstelling naar het tweede pand aan de overzijde van de brug.


uitgever:
Gluckstadt

Hier vinden we namelijk een van de mooiste gevelstenen uit 1669 van Dordrecht. Deze steen verwijst naar het ambacht van de lakenververs. Waar de lakenkopers hun gildehuis hadden is niet bekend. Maar in de Grote Spuistraat is hun gevelsteen in de muur gemetseld en nu nog steeds te zien , De steen heeft sterke overeenkomsten met de steen die we nu in de hal van het Albert Schweitzer Ziekenhuis locatie Dordwijk nog kunnen bekijken waarop het ambacht van de ziekenverzorging wordt afgebeeld. Dit werk wordt toegeschreven aan de kunstenaar Gregorius Cool die gehuwd was met een vrouw uit onze stad. Zijn producten vertonen een sterke overeenkomst met deze beeldhouwwerken.

Gevelsteen Ziekenhuis


uitgever:
onbekend

Op deze kaart zien we een afbeelding van de Bagijnenstraat Elfhuizen (hoek Hil) gemaakt door fotograaf Meijers . Het leuke van oude straatnamen is dat ze vaak iets zeggen van de omgeving. De namen werden vaak door het volk verzonnen en door de overheid bij algemeen gebruik geaccepteerd als straatnaam. Zo wijst de naam Elfhuizen als vanzelf naar een groep van 11 huizen die op deze plaats hebben gestaan. De naam Hil geeft aan dat hier vroeger "een heuvel" was. De Bagijnenstraat is pas in 1890 ontstaan omdat de oude binnengracht tussen Bagijnhof en Elfhuizen werd gedempt. Door de sanering is de foto van nu nu volledig onherkenbaar. De Bagijnenstraat is er nu niet meer.


uitgever:
Koos Versteeg

Het Bethlehemplein ontstond in 1927 bij de sanering van dit gedeelte van de stad. Als we kijken naar oude plattegronden van dat gebied zien we nog door veel bebouwing omgeven smalle straatjes zoals Hil, Bagijnestraat en Raamstraat. Veel werd hier gesloopt voor het bouwen van een nieuwe woonwijk tussen de Vest en de Breestraat met daar doorheen de Nieuwe Hilstraat en het Bethlehemplein. In de verte zien we nog het torentje van het later ook afgebroken oude postkantoor boven de bebouwing uitsteken. De naam van het pleintje verwijst naar het klooster Bethlehem waarvan men toen dacht dat het daar had gestaan. In werkelijkheid stond dit klooster echter veel dichter bij het Bagijnhof. Dat het volk uit was op een verzetje is aan de drukte op dit pleintje wel te zien. Blijkbaar werd daar in mei 1935 een kermisje gehouden.


uitgever:
Koos Versteeg

Deze keer eens geen ansichtkaart maar een foto van het pand Lange Breestraat hoek Lombardstraat gemaakt omstreeks 1915. De naam Lombardstraat komt al in 1418 in onze stad voor. Het verwijst naar het beroep lombard -later verbasterd tot lommerd ofwel geldschieter- die wellicht in de straat woonde. Nu zien we op deze foto de aardappel- en klompenhandel van J.Kooiman. Bij klompen zou je toch eerst denken aan een landelijke gebied en niet aan een stedelijke omgeving. De grote klompen bij de voordeur waar men op ludieke wijze probeerde de aandacht op hun handel te vestigen trokken toch blijkbaar veel klandizie. Gezien de 2 karren vol met gigantische hoeveelheden aangeleverde klompen werden hier vermoedelijk geen klompen gemaakt maar wel verkocht.


uitgever:
Agfa foto

Bij de naam Haringstraat verwacht je een link naar de echte hollandse vis maar niets is minder waar. In deze straat was de bierbrouwerij de Haring of Vergulde Haring gevestigd. En daar werd de naam van de straat aan ontleend. Ons valt op dat het hier wel erg smalletjes wordt. Men moest woekeren met de ruimte in verband met de onverbiddelijke nabijheid van de muur rondom de stad. Als 2 karren elkaar moesten passeren was het passen en meten. Hier gaat de verkoper daarom maar met manden langs de deur om zijn waar aan de man te brengen. Als we hier de Haringstraat uit zouden lopen zouden we op de Voorstraat uitkomen. Aan het eind van het straatje staat het echter vol dus we gaan toch maar even terug.


uitgever:
V.D.W.D.

We lopen weer terug richting Spuistraat en komen dan achter de Groote Spuistraat. Hier zien we een afbeelding van de Gedempte Belgracht. We zien duidelijk dat het een doodlopende steeg is . De naam van de straat verraadt dat hier vroeger een gracht was. Deze was verbonden met de Voorstraatshaven. In 1884 werd deze gracht om gezondheidsredenen gedempt. In die tijd werd duidelijk dat veel ziektes werden veroorzaakt door de onhygiënische omstandigheden van de grachten die vaak als open riolen werden gebruikt.. Op de foto is een bewoonster of dienstbode de kachel midden op straat aan het reinigen.


uitgever:
V.D.W.D.

De straatnaam Boogjes verwijst niet zoals je zou verwachten naar de vorm van de straat maar naar de verdedigingsmuur die hier heeft gestaan. Achter de muur liep namelijk een weergang die zoals gebruikelijk in oude steden werd gebouwd op bogen. In het begin werd deze ruimte gebruikt door bedrijven als bergplaats maar later werden deze soms vrijkomende ruimte opgezocht door arme mensen om dan in ieder geval een dak boven het hoofd te hebben. Uiteraard moest er dan toch nog wel huur worden betaald. Zelfs nog in 1853 werden de huisjes verhuurd voor 50 cent per week. Op de ansichtkaart is nu nog aan de bestrating te zien waar de muur heeft gestaan. Deze opname uit rond 1900 bewijst dat het nog heel gewoon was om in de stad op klompen te lopen. Wie weet: misschien wel gekocht bij de zaak van Kooiman. De ophaalbrug in de verte is de Spuibrug.


uitgever:
A.G.Versteeg

Onze stad is eeuwenlang omringd door een muur die ons moest beschermen tegen de vijanden. Als misdadigers werden veroordeeld moesten zij als boetedoening de bouwstenen leveren. Later bleek dat de muur ook nog bescherming bood aan onze grootste vijand -het water- in de Sint Elizabethsvloed in 1421. Deze foto is gemaakt in 1938 . We kijken nog eens naar de Boogjes maar nu vanuit een andere hoek. Wat eeuwenlang aan het oog was ontrokken door de muur rondom de stad kwam na het neerhalen hiervan genadeloos in beeld. Een duidelijke structuur in de bebouwing is er niet. Het maakt het geheel wel schilderachtig. Maar de wanorde heeft ook een schaduwzijde. Om het milieu bekommerde men zich ook niet echt. De olievaten liggen rommelig her en der verspreid. Achter de vaten zien we nog een deel van een oude muur. Wij vragen ons af of dit nog een overblijfsel is van de muur die de stad eeuwenlang heeft beschermd tegen alle gevaren.


uitgever:
Agtmaal

Vanaf de 15e eeuw werd dit pand gebruikt als het Cellebroedersklooster. De cellebroeders zorgden voor opvang en verpleging van pestlijders en krankzinnigen. In 1590 werd het gebouw uitsluitend bestemd tot "dolhuis". Een dolhuis of gekkenhuis was in vroegere tijden een inrichting voor opvang van geesteszieken. Vaak werden de patienten opgesloten en geslagen. En ook mensen zoals landlopers en allerlei gespuis vonden daar een slaapplaats. Het zal een bont gezelschap zijn geweest waarbij het verblijf zeker geen pretje was. Een ansichtkaart van ons Dolhuis hebben we niet in onze verzameling. Wel een foto uit de jaren´60 . Zouden de uitgevers zich soms schamen voor de geschiedenis van het gebouw? Ten tijde van deze foto kwam hier ook een kleurrijk gezelschap. De jeugd van Dordrecht vermaakte zich prima in de tot horeca-bestemming omgetoverde ruimte,


foto

Nu lopen we over het Slikveld. Ook deze naam laat aan de verbeelding weinig over. Al snel na de inval van de watergeuzen in 1572 werd dit gebied bij de stad getrokken. De wijk werd toepasselijk de Voorstad buiten de Vuilpoort genoemd, Omdat het water na de St Elizabethsvloed van 1421 tot aan de muur heeft gestaan is de tenaamstelling wel te verklaren . Het zal er vast nog wel lange tijd nadien drassig zijn geweest. Rond 1600 begon men pas met de inpoldering van het Oude Land van Dubbeldam.


uitgever:
Koos Versteeg

De Molenstraat werd vernoemd naar een huis op de hoek van de Voorstraat "de Vergulde Molen". Een poortje met een steen waarop een molenrad en het jaartal 1590 stond er nog lang. Eerst werd het Molenstraatje "Suikerstraat" genoemd. De huidige Suikerstraat was aanvankelijk de vesting. Toen het gebied tot aan de stadsgracht (Spuihaven) bij de stad Dordrecht werd getrokken was de vesting niet meer nodig en werd het een gewone straat en moest een nieuwe naam worden verzonnen: Dit werd de Suikerstraat en de oude Suikerstraat werd Molenstraat.


uitgever:
V.D.W.D.

Uiteindelijk staan we op de langste winkelstraat van Nederland "de Voorstraat". In bijna elke stad of dorp is wel een Voorstraat of Hoogstraat te vinden. De naam Voorstraat of Hoogstraat wil dan ook zeggen: de voornaamste straat. Een eretitel dus. . Omdat er op de Voorstraat een kans is dat de straat blank komt te staan bij hoog water is gelukkig niet gekozen voor een verhoging van de straat maar besloten om de winkels af te schermen met schotten over de gehele breedte van de winkelpanden bij dreiging van hoog water. Bij verhoging van de straat hadden de winkels anders zeer ingrijpende verbouwingen moeten ondergaan, Periodiek vindt er controle plaats of alle schotten er nog wel zijn en of alles nog in de haken en de ogen past, Hierdoor is een simpele oplossing gevonden voor dit probleem en kunnen de dordtenaren nog steeds fijn winkelen op de Voorstraat.


uitgever:
J.vd,Weg

home

alle trajecten

volgend traject