de Geschiedenis van Dordrecht in beeld
Oudste Stad van Holland
Traject 25
van Kalkhaven naar..
| d | ordt~in~beeld | de Geschiedenis van Dordrecht in beeld |
Traject 25 |
|
|
|
| home |
alle trajecten |
tijdbalk |
| Al vanaf de middeleeuwen was scheepsbouw en houthandel een belangrijke bron van inkomen voor Dordrecht. Veel grote bedrijven waren er niet rond 1850 maar het bedrijf van Jan Schouten vormde hierop een welkome uitzondering. In de hoogtijdagen vonden wel 50 arbeiders werk bij deze onderneming. Toen fotograferen nog moest worden uitgevonden maakte Martinus Schouman een prachtige tekening van de scheepstimmerwerf aan de Kalkhaven. Deze Dordtse schilder werd bekend als zeeschilder evenals zijn beroemde leerling J.C. Schotel. Op de ansichtkaart staat 'anno ca 1850' maar volgens de Gemeentelijke Archiefdienst is de tekening vermoedelijk van omstreeks 1815. Zeker is, dat zo rond 1860 een crisis in de scheepsbouw sluiting van het bedrijf Schouten veroorzaakte. Op de tekening zien we dat de onderkant van een schip wordt schoongebrand. Het schip werd gekanteld zodat men er makkelijk bij kon. Het schip hier op de tekening met op de achtersteven "Dordrecht Anno 1803" werd vermoedelijk ook op deze werf gebouwd. |
 |
|
| De Kalkhaven werd al gegraven in 1656. De naam verwijst naar een andere belangrijke grondstof waarmee ook veel geld werd verdiend in Dordrecht. Veel schepen met kalk meerden in deze haven aan en zo kreeg deze haven zijn naam. Hier een foto vanuit dezelfde positie maar dan ruim een halve eeuw later. Opvallend minder bedrijvigheid maar toch nog een belangrijke economische functie voor de Kalkhaven. |
 |
|
| We verlaten de Kalkhaven via Achterhakkers en het Wilgenbos. Op deze foto uit 1936 zien we nog steeds economische activiteiten in dit gebied. De houten opslagloods en de scheepslading kolen op de kade tonen dit aan. Ook de industrieën als Dogcake, koekjesfabriek Victoria en EMF vestigden zich hier. De andere kant van de Kalkhaven werd ingericht tot woonruimte. Op de plaats van deze foto zien we tegenwoordig veel kantoren en het winkelcentrum Maasplaza. |
 |
|
| We verlaten nu de 19 eeuwse Schil en wandelen naar Oud Krispijn. Ook hier valt de nijverheid op. Op deze kaart zien we de Spoorbrug met molen de Zeelt aan de 's Gravendeelsedijk bij de Weeskinderendijk. Dit was geen zaagmolen maar een oliemolen. De opslag van het hout hier op de foto moet dus van een ander bedrijf zijn. In de buurt stond weliswaar de zaagmolen de Oude Zager maar deze zou meer richting Wilgenbos staan. In een oliemolen werd oliehoudende zaden, zoals koolzaad of lijnzaad gekneusd en geplet. Daarna werd dit geplette zaad verhit en werd het zo mogelijk om de olie uit het zaad te halen. De olie werd gebruikt als bakolie en als brandstof voor olielampen. |
 |
|
| Nu men in onze tijd op zoek is naar nieuwe geschikte locaties op ons eiland voor windmolens moet hier nog maar eens goed worden rondgekeken. Aan de 's Gravendeelsedijk hebben namelijk ooit veel molens gestaan. De wind kwam hier volgens de molenaars uit de goede hoek. Op deze foto zien we vooraan de oliemolen Willem den Eerste en daarachter de eerder besproken molen de Zeelt. De Willem de Eerste is vernoemd naar Willem de Jong die de molen de Witte Arend in 1832 helemaal vernieuwde en hem gelijk een andere naam gaf. In 1889 werd de molen gesloopt en kwam hier een hofje voor in de plaats met de toepasselijke naam Hof Willem de Eerste. Rectificatie:: |
 |
|
| Zwemlessen staan weer midden in de belangstelling. Het lijkt er op dat steeds minder jongeren nog kunnen zwemmen. Hoeveel Dordtenaren zouden in dit gebouw –het Sportfondsenbad- niet voor het eerst geprobeerd hebben om de zwemkunst machtig te worden. Als we naar het pand kijken zien we een echt jaren 30-gebouw, waarbij niet alleen de functionaliteit van belang was maar ook de vormgeving. Als je niet beter wist zou je bijna denken dat ze al gebruik maakten van zonnecollectoren. Gezien de hoge schoorsteen is wel duidelijk, dat er toch andere energiebronnen werden gebruikt. |  |
|
| Over jaren dertig gesproken. Hier zien we een foto uit 1923 waarbij de woningen aan de Brouwersdijk nog maar pas lijken te zijn opgeleverd. De wijk Oud Krispijn heeft in de afgelopen honderd jaar een hele ontwikkeling ondergaan,waarbij ze niet altijd positief in het landelijke nieuws is gekomen. Gelukkig is dankzij de politiek ingegrepen om erger te voorkomen. Als we nu door de wijk wandelen, zien we weer veel opknapte woningen en kunnen we als Dordtenaar weer trots zijn op deze wijk. We moeten wel beseffen,dat dit de originele jaren´30 woningen zijn. In allerlei nieuwbouwwijken in het land wordt deze stijl nu driftig gekopieerd. Het blijft namaak. |  |
|
| Gelukkig kunnen we de locatie op deze kaart nog herkennen door het gebouw, dat we hier rechts op de achtergrond zien. Dit is de villa Weizigt, een buitenhuis waar de toenmalige bewoners familie de Roo blij waren met hun uitzicht gezien de tenaamstelling van hun stulpje. In de wei zien we echter geen koeien maar een watermolen. Dordtenaren staan er om bekend niet al te ingewikkeld om te gaan met naamgeving en noemde dit gebied dan ook gewoon Watermolenweide. De foto moet zijn gemaakt rond 1870. Want in 1872 veranderde dit gebied door de komst van het station radicaal. Dit zal ook de reden geweest zijn voor de bewoners van Weizigt om te verkassen. In het pand aan het van Baerleplantsoen kwam later een sanatorium voor TBC patiënten. Nu is het in gebruik als duurzaamheidscentrum van de gemeente Dordrecht. De naam Weizigtpark is verder nog het enige dat ons nu nog herinnert aan dit nostalgische plaatje. |  |
|
| Het wachten voor de spoorlijn daar werd eerst opgelost door een bruggetje over de spoorlijn te bouwen. In de volksmond werd deze al snel ‘brug der zuchten’ genoemd. Zeker voor de ouderen viel het niet mee om de fiets naar boven te tillen. Door de bouw van vele nieuwe arbeiderswoningen in Krispijn voldeed deze nieuwe tunneldoorgang aan de behoefte van veel mensen om even snel naar de stad en terug te kunnen gaan. Valt u iets op aan deze foto van de Krispijntunnel van rond 1938? Juist; de tunnel werd door fietsers gebruikt. Later werden de fietsers uit veiligheidsoogpunt door de auto verbannen naar een aparte fietstunnel. Wat verder opvalt, is dat het gebouw 'de Holland van 1859' nog gebouwd moest worden. Op het bord staat dat NV de Bataafsche Aanneming Maatschappij de klus onder handen heeft. |  |
|
| Hier nog maar eens de foto waaruit blijkt dat de voetgangers maar ook de fietsers zich veel moeite moesten getroosten om de andere kant van de spoorlijn te bereiken. Zou het geen idee zijn om de tunnel mede in verband met de eventuele uitverkiezing van 'Dordrecht fietsstad 2014' maar weer eens terug te geven aan de fietsers? Als men per se met de auto naar de stad wil vanuit Krispijn dan maar even omrijden met de auto via de Laan van de Verenigde Naties en Dokweg. Dit lijkt mij nog altijd minder moeite dan wat de fietsers zich ooit hebben laten welgevallen. 
|