d ordt~in~beeld

de Geschiedenis van Dordrecht in beeld
Oudste Stad van Holland

Traject 11
Van Grote Kerk naar Lage Bakstraat


home

alle trajecten

tijdbalk

Van de Grote Kerk lopen we naar de Bomkade. Dit is volgens ons het meest schilderachtige plekje van onze stad. Van deze plaats zijn vermoedelijk de meeste ansichtkaarten, foto´s, tekeningen en schilderijen door de eeuwen heen van Dordrecht gemaakt. Tot op de dag van vandaag mogen we hier gelukkig nog steeds van een zeer fraai panorama genieten. Nergens maakt de imposante Grote Kerk meer indruk dan vanaf deze plaats. In 1480 was het de vijand Jan van Egmond gelukt om de stad ongemerkt binnen te vallen met behulp van schepen en dit gevaar diende te worden voorkomen. In 1490 werden 2 kaden in de rivier aangelegd en moesten de schepen voortaan aanleggen buiten de stad in de zogenaamde Bom. De reizigers kwamen voortaan gecontroleerd binnen via de Vuilpoort. In de loop van de jaren is hier wel het een en ander veranderd. Op deze ansicht zien we bijvoorbeeld een groot gebouw dat hier nu niet meer staat. Op de afbeelding is op het bord te lezen dat er "wijn en gedistelleerd" te verkrijgen valt. De toren van de Grote Kerk heeft begin vorige eeuw blijkbaar weer eens een flinke onderhoudsbeurt nodig gezien de aangebrachte stellingen aan de zijkant.


uitgever:
S. Bakker
Koog Zaandijk

Met deze tekening van J.Hoolaart uit 1774 gaan we op dezelfde plek even verder terug in de tijd. Het poortje dat we hier zien is de Nieuwe Vuilpoort. Links daar achter zien we de Gevangenpoort waar de misdadigers uit die tijd werden opgesloten. Hiernaast was de Oude Vuilpoort te vinden. Deze naam zou er op kunnen duiden dat het vuil uit de stad aldaar buiten de stadspoort werd gedumpt. Of de naam "Vuilpoort" hiernaar verwijst wordt echter verschillend over gedacht. De oude benaming van de poort was immers "Vulpoort".Wel is zeker dat mensen met besmettelijke ziektes zoals pest en melaatsheid - een verzamelnaam voor allerlei huidaandoeningen - naar dat gebied werden verbannen. Er ontstond een aparte gemeenschap met eigen kerk:de parochie van St Adriaen. Blijkbaar was het gebied het minst beveiligd want de watergeuzen kwamen hier in 1572 aan land. Toen in 1578 de Nieuwe Vuilpoort werd gebouwd was ook dit gevaar voortaan geweken.


uitgever:
Revers en van Brummen

De oudste korenmarkt in Dordrecht vond plaats in 1587 vlakbij de Grote Kerk aan de Pottenkade. De Leuvebrug werd in die tijd niet voor niets Corenbrug genoemd. In 1669 kwam een nieuwe korenbeurs naast de nieuwe Vuilpoort. Omdat het veel minder beschut lag werd er veel geklaagd over de ligging. Het pand links achter de grote mast is de latere korenbeurs aan de Bomkade. Hier werden granen en zaden verhandeld. Het pand op deze kaart is in 1833 gebouwd en is duidelijk weer een project van de al eerder vermelde stadsarchitect G.N.Itz. Op deze kaart zien we een lange houten steiger. Hier zou keizer Napoleon bij zijn bezoek aan Dordrecht in 1811 's morgens vroeg aan land zijn gegaan. Daarna is hij aanvankelijk onopgemerkt met een sloep door de Voorstraatshaven gevaren naar het Groothoofd. ´s Middags vertrok hij met zijn keizerlijk jacht weer richting Gorinchem.


uitgever:
A.G.V.-D.

Deze foto van Tollens genomen vanaf de Grote Kerk brengt het hele gebied waar we nu aan het wandelen zijn overzichtelijk in beeld. Op de achtergrond de rivier de Oude Maas. De oude spoorbruggen zijn in de verte goed te zien. Door deze brug kregen zeewaardige schepen het steeds moeilijker om in onze stad te komen. De Kalkhaven verloor daarmee geleidelijk zijn belangrijke functie. Hier zien we nog wel een groot schip in de haven liggen. Na het aanleggen van de verkeersbrug werd het bereik voor zeeschepen van onze stad nog moeilijker. Onze concurrentiepositie met Rotterdam kwam hierdoor steeds meer onder druk te staan.


uitgever:
V.D.W.D.

Hier wordt blijkbaar weer een partij graan bij de korenbeurs met zeilboten aan de kade gebracht en met handkarren verder vervoerd. Op de hoek zien we een groot gebouw met hierop een bord waarop staat dat de bestemming "Meelhandel" is . Dit is niet zo verwonderlijk met al dat graan in de buurt. Het lijkt er op dat de schipper op de voorgrond niet vaart maar voor anker is gegaan en met baggerwerkzaamheden bezig is.


uitgever:
V.D.W.D.

We lopen nu even denkbeeldig door de Nieuwe Vuilpoort en daarna door de Oude Vuilpoort en kijken even om. Dan zien we dit getekende tafereeltje dat in ieder geval dateert van na 1578.Toen is namelijk pas de Nieuwe Vuilpoort gebouwd zoals we eerder vermeldden. Alhoewel de Oude Vuilpoort eigenlijk zijn functie had verloren werd deze pas in 1632 afgebroken omdat de doorgang voor het verkeer als te nauw werd ervaren. Niets nieuws onder de zon. Ook toen al werden fraaie gebouwen opgeofferd aan het verkeer. Conclusie: de tekening moet zijn gemaakt tussen 1578 en 1632.


uitgever:
A.G.V.-D.

De Prinsenstraat werd vroeger ook St. Adriaansstraat genoemd. Deze naam is afkomstig van de eerder vermelde parochie van St. Adriaan buiten de Vuilpoort. Afgezien van gezondheidsproblemen hebben de bewoners uit dit gebied veel rampen meegemaakt. In 1489 had men daar te lijden van aanvallen van de bende van Jonker Frans van Brederode. Er vonden plunderingen plaats en gebouwen gingen in vlammen op. In 1572 deden de watergeuzen het nog eens dunnetjes over. Ook de kerk aldaar werd daarbij niet gespaard. Deze kerk stond destijds aan de Prinsenstraat waar in 1915 het Diaconessenhuis werd gebouwd. In 1849 zijn bij het afbreken van een huis in de Prinsenstraat veel beenderen gevonden. Blijkbaar was daar op die plaats het kerkhof van St. Adriaan. Op deze kaart zien we het Diaconessenhuis aan de rechterzijde -derde van rechts- staan. Later werd het ziekenhuis beter bekend onder de naam Diaconessenhuis Refaja.


uitgever:
Koos Versteeg
foto: Meijers

Fotograferen was aan het begin van de vorige eeuw een gebeurtenis waar je voor stil bleef staan. Het was toch een bezienswaardigheid als je de fotograaf midden op straat opgesteld zag staan met zijn hoofd onder een zwart doek. Zo staan alle voorbijgangers nieuwsgierig te kijken naar dit spektakel. Later werden de foto's door de fotograaf handmatig ingekleurd. Het betekent wel dat dit soort kaarten voor verzamelaars weer interessanter zijn en daardoor meer gewild. De schilderachtige Voorstraatshaven bijvoorbeeld is zo vaak gefotografeerd. Maar door het ontbreken van de dordtenaren op die foto´s zijn die kaarten nu weer minder zeldzaam.


uitgever:
Gluckstadt & Munden
:te Hamburg

Hier nog zo'n plaatje van een kaart uit 1904. Zelfs de postbode in vol ornaat neemt even rust om van het schouwspel te genieten. Van onthaasten had men nog niet gehoord. We zijn inmiddels bij de Sluisbrug aangekomen. Deze ophaalbrug is aangelegd nadat de stadsgracht in 1574 was doorgetrokken naar het westen. De brug werd genoemd naar de Zuidersluis die daar gemaakt werd .


uitgever: A.G.V.-D.

Dordrecht had van graaf Floris V in 1271 toestemming gekregen om een gracht te graven als onderdeel van het verdedigingswerk : de latere Spuihaven. Tijdens de beruchte saneringsplannen midden vorige eeuw werd besloten deze Spuihaven maar te dempen .Vooral brede wegen vond men toen belangrijk om Dordrecht toch vooral toegankelijk te maken voor het autoverkeer. Gelukkig zijn deze stappen voor een deel teruggedraaid en is de Spuihaven rond de eeuwwisseling weer deels uitgegraven. Hier zien we de Sluisbrug: Begin vorige eeuw was dit nog een ophaalbrug vergelijkbaar met de huidige Damiatebrug. Via de brug lopen we van de Prinsenstraat naar de Sluisweg.


uitgever: V.D.W.D.

Maar we ontkomen er niet aan: Veel pittoreske plaatjes verdwenen en een soort van snelweg -de latere Spuiboulevard werd aangelegd. Al vanaf 1958 werden er plannen gesmeed voor de bouw van een nieuw stadhuis in Dordt. Toen de toenmalige burgemeester van der Lee destijds naarstig op zoek moest naar meer ruimte voor het uitdijende ambtenarenkorps besloot hij in 1968 maar het gebouw aan de Spuiboulevard dat zojuist gereedgekomen was als kantoor en werkplaats voor het gemeentelijk elektriciteitsbedrijf in te richten tot nieuw stadskantoor. Door velen werd dit aanvankelijk beschouwd als noodoplossing. Maar het bleek een blijvertje. Iedereen tevreden: er werd volop plek ingeruimd voor de auto. Het GEB kreeg een kantoor aan de Noordendijk.


uitgever:
Spanjersberg

We zijn de Sluisstraat doorgelopen en dan komen we in de Lage Bakstraat. Het ziet eruit als een straat in heel gezellige wijk. Ook deze buurt viel echter onder de slopershamer. We moeten dan wel bedenken dat in dat gebied begin vorige eeuw al veel onbewoonbaar verklaarde woningen waren. Slopen was dan uiteindelijk de enige optie. Als we de kaart goed bekijken zien we dat er een ladder tegen een van de panden staat. De huisraad staat al op straat. Op het raam van het gebouw op de hoek staat geschreven: "Hoop doet Leven".


uitgever: Gluckstadt & Munden Hamburg

home

alle trajecten

volgend traject