d ordt~in~beeld

de Geschiedenis van Dordrecht in beeld
Oudste Stad van Holland

Traject 15
Van Riedijk naar Noordendijk


home

alle trajecten

tijdbalk

Vanuit de Riedijk lopen we even door het Melkpoortje. Dit straatje is genoemd naar het poortje op deze ansichtkaart. Over de naam van het gebouw kon men het vroeger blijkbaar niet eens worden. Volgens de kaart betreft het hier het Florens, Nieuw- of Melkpoortje (afgebroken in 1833). Als we in de geschiedenis duiken zien we dat het ook nog eens genoemd werd: de Schoonhovense Poort of "de poorte bij Hanneken van Dordt". Laatstgenoemde was volgens overlevering een legendarische reuzin die in de Middeleeuwen op deze strategische plek zou waken over de stad. Het Melkpoortje is gebouwd in 1616. Deze toch meest ingeburgerde naam verwijst naar de melk die hier aangevoerd werd vanuit de Alblasserwaard. Ook dit poortje is gesloopt en in 1833 en bij opbod in onderdelen verkocht via Mak aan de Visstraat. Wij vragen ons af er nog onderdelen van dit poortje op ons eiland zijn terug te vinden.



Melkpoortje

Uitgever:
A.G.V.D.

Hier zien we de Merwekade in een betere staat. Zo breed is de kade hier dus niet altijd geweest. Door twee bolwerken die ver de rivier instaken met elkaar te verbinden ontstond in 1862 de Merwekade. Een indrukwekkende kraan zorgt hier voor het laden en lossen van schepen wat voorheen gewoon door zakkendragers moest gebeuren. De economische ontwikkeling stond blijkbaar niet stil. Toch heeft Dordrecht uiteindelijk de economische strijd met Rotterdam moeten verliezen. Na aanleg van de Spoorbrug in 1872 kregen wij problemen met bereikbaarheid door de steeds groter wordende schepen. Nu we weten dat de 30 ton ijzeren kraan in hetzelfde jaar (1872) werd gebouwd kunnen we vaststellen, dat hier blijkbaar niet goed is ingeschat welke gevolgen de Spoorbrug zou hebben.



Merwekade

Uitgever: A.G.V.D.

Al eerder zagen we een paardentram via de Groothoofdspoort naar de kade rijden. Maar nu zien we dat ook de Merwekade op het gebied van personenvervoer een belangrijke rol vervulde. De ondernemer Ponsen zorgde blijkbaar erg goed voor zijn klanten. Met een koetsje werden ze opgehaald en naar het Station gebracht. Niet geheel toevallig stond daar het hotel Ponsen zodat de reizigers eventueel een nachtje konden overblijven.



Merwekade

Uitgever:
Gluckstadt

In 1813 kwam geleidelijk een eind aan het bewind in ons land van keizer Napoleon. Langzamerhand kwamen de ontberingen aan het licht die zijn aanvalsdriften hadden veroorzaakt. Ons land kwam weer in handen van de aanhangers van de Prins van Oranje. Maar dat ging niet zonder slag of stoot. Vanwege het strategische belang als ingang van de stad werd bij de Merwekade in 1813 een strijd uitgevochten tussen de Fransen en de Dordtenaren. Een poging van de Fransen om de veerpont naar Papendrecht in beslag te nemen mislukte en daarom besloten de Fransen een aanval met granaten op de stad af te vuren. De Fransen vluchtten nadat jonge Dordtenaren de vlag van Dordrecht "De Dordtse Maagd" in de haast ondersteboven op de Rietdijkstoren hesen, De Fransen herkenden de vlag niet en vermoedden dat de hulptroepen uit Engeland in Dordt waren gearriveerd en sloegen op de vlucht.



Beschieting van de stad

Uitgever:
A.G.V.D.

Naast de indrukwekkende Groothoofdspoort en het eenvoudige Melkpoortje beschikte Dordrecht aan deze kant van de rivier over nog een belangrijke ingang. Hier een afbeelding van de Riedijksche Poort gezien vanaf de zijde van de stad en dus niet vanaf het water. Het gebouw is helaas afgebroken in 1833. Dus 20 jaar nadat het nog zo´n belangrijke rol gespeeld had bij het op de vlucht jagen van de Franse vijand. Op deze afbeelding zien we dat een Dordtenaar met een levende koe door de poort naar binnen gaat. Dit doet ons denken aan het verhaal waaraan de Dordtenaren hun bijnaam "schapekoppen" hebben te danken. Een schaap zou verkleed zijn als mens en door Dordtenaren tussenbeiden zijn genomen. Zo zou geprobeerd zijn om de belasting te ontduiken. Door het blaten van hetschaap kwam deze misdaad aan het licht en sindsdien zouden Dordtenaren schapekoppen worden genoemd. Een mooi verhaal maar wat hiervan waar is ??? Boze tongen beweren dat we deze naam te danken hebben op de manier waarop èchte Dordtenaren vijfenvijftig uitspreken. Vèfènvèftig !



Riedijksche Poort

Uitgever:
A.G.V.D.

We zijn aanbeland bij het Papendrechts Veer. Al honderden jaren een zeer belangrijke verbinding met het achterland van Dordt. De ansichtkaart is gestempeld in 1953 en is dus nog niet zo oud. Als we tegenwoordig in Dordt op deze plaats om ons heen kijken zien we hoge flats. De appartementen daar bieden een prachtig zicht op de rivier de Merwede en op de Riedijkshaven. Maar het Veerhuis op deze foto staat er ook nu gelukkig nog. Wat ons opvalt is het ANWB bord dat de richting naar Gorinchem aanwijst. De Papendrechtse Brug was er immers nog niet. Pas in 1966 kregen wij een vaste oeververbinding met de Alblasserwaard.


Uitgever:
Lomado

We varen even naar de overkant met het Papendrechtsche Veer en zien dat dit gedeelte van de rivier toen ook al zeer druk werd bevaren. Om geld voor de pont uit te sparen was het blijkbaar niet ongebruikelijk om op spierkracht de overtocht te wagen. Zo te zien geen sinecure om zonder te worden overvaren de overkant te bereiken. De Fast Ferry was nog niet uitgevonden.


uitgever:
Morks & Geuze

Aan de overkant gekomen kijken we even naar de skyline van Dordrecht . Vertrouwde orientatiepunten zijn er volop. Rechts het Groothoofd, de Nieuwkerk en uiteraard de Grote Kerk. Maar links valt ons de gashouder op. De gashouders ontstonden ten tijde van de industriele revolutie rond 1850. Door uit kolen gas te winnen ontstond een belangrijke energiebron voor zowel particulieren als bedrijven. Na de vondst van het aardgas in Slochteren werden de gashouders overbodig en werden in 1970 gesloopt.


uitgever:
V.D.W.D.

Veel stoomboten meerden aan in de Riedijkshaven. Het was soms zo druk op zaterdagmiddag dat over de boten van de ene zijde naar de ander zijde kon worden gelopen. De bewoners die daar nu een appartement hebben gekocht zochten een uitzicht op het water met volop levendigheid. Maar met het vertrek van de sleepboten van En Avant en rederij Muller was het snel gedaan met de bedrijvigheid. Het is nu maar een stille bedoening. Dan te weten dat Dordrecht ooit over de grootste particuliere sleephaven beschikte van Europa. Hier zien we aan de rechterzijde de scheepswerf van Cornelis Gips.


uitgever:
J.C.V.D.

De heer van de Merwede besloot op een terp waar nu de Nieuwkerk staat zijn eerste huis te Merwede te bouwen. Zo ontstond aldaar het Heer Danielsambacht als onderdeel van de heerlijkheid Merwede. In 1271 kreeg Dordrecht van Floris V toestemming om een stadsgracht te graven. Dit betekende dat de grond van de heer van de Merwede binnen de stad zou komen te liggen Allerlei problemen ontstonden over wie het in dat gebied feitelijk voor het zeggen had. Rond 1332 werd een overeenkomst met Dordrecht gesloten dat het rechtsgebied rondom Nieuwe kerk voortaan toebehoorde aan de stad Dordrecht. Zelf ging de heer van de Merwede in die tijd in een degelijk slot wonen aan de rivier de Merwede. Zo rond 1422 werd de Nieuwkerk gebouwd. Bij een brand in 1568 brandde de kerk echter voor een groot deel af. Het duurde wel 25 jaar voordat de kerk weer herbouwd was. Zo tijdens de saneringslag van de 60 er jaren van de vorige eeuw is er nog over gedacht om de kerk te slopen. Gelukkig is dit niet gebeurd en heeft een ondernemer in Dordrecht het gebouw nog een bestemming kunnen geven. Met het nieuwe kasteel is het minder goed afgelopen en staat nu bekend als de ruïne van Dordrecht.


uitgever:
J.H.van Beijnen

home

alle trajecten

volgend traject