d ordt~in~beeld

de Geschiedenis van Dordrecht in beeld
Oudste Stad van Holland

Traject 23
Van Dwarsgang naar Beeldjeshaven


home

alle trajecten

tijdbalk

De Vriesestraat heeft altijd de tand des tijds goed weten te doorstaan. Zijn naam heeft hij te danken aan Hendrick Vriesen. Hij was tussen 1284-1287 burgemeester van Dordrecht. Als we goed naar deze kaart kijken zien we dat in de Vriesestraat niet veel veranderd is. De straat is nog heel herkenbaar en gaf een eeuw geleden al een levendig beeld. De bestrating bestond uit authentieke steentjes. Wat een werk moet het geweest zijn om ze daar te verwijderen. En hoe aardig zou het zijn als ze er nu nog gewoon hadden gelegen. We hebben onlangs kunnen zien bij de Wijnstraat en de Visstraat wat een arbeidsintensief en kostbaar klusje dit was.



Ook in het oude Dordrecht was het al gebruikelijk voor de ouden van dagen te zorgen. Al eerder kwamen wij bij het Hof het poortje van het Oude Vrouwenhuis tegen. Betekende wel dat man en vrouw gescheiden van elkaar verder moesten leven, want een gezamenlijk wonen in een bejaardenhuis was niet gebruikelijk. Pas in 1848 werd het Hervormde Bestedelingenhuis geopend, waar mannen en vrouwen min of meer konden samenleven, maar dan wel in aparte zalen. In de Vriesestraat is ook nog een oud poortje te vinden. Dit was de ingang van het Oude Manhuis. Het voortbestaan van deze voorziening was volledig afhankelijk van liefdadigheid. Het was het begin van de zorg voor de ouderen. Of de huidige ontwikkeling - ouderen zo lang mogelijk thuis verzorgen -, een juiste weg is zal de geschiedenis leren.



Het water van de St. Elizabethsvloed (1421) heeft de stad nog wel buiten de muren weten te houden. Met het verdwijnen van deze beschermingsmaatregelen kregen wij vorige eeuw ook in de stad last van het hoge water. Deze foto van de Vriesestraat is genomen na de watersnoodramp in 1953. De middenstanders zullen toch zeker hun goederen naar boven hebben moeten sjouwen. Dordrecht lag aan de rand van het echte rampgebied. Er vielen maar 2 doden tengevolge van de ramp in Dordrecht. Onze stad was wel het centrum van de hulpverlening en de evacuatie van het getroffen Zuid West Nederland. De afbeelding toont aan dat wij altijd rekening moeten houden met overstromingen niet alleen van water uit de zee maar ook vanuit de rivieren.



Deze foto toont de Vriesebrug tijdens een kermis. Tegenwoordig heeft Dordrecht nog wel eens moeite om een geschikte locatie te vinden voor een evenement. Vroeger ging men daar toch wat creatiever mee om. Een gezelliger entree naar de stad dan hier getoond is toch niet te bedenken? De kermis was en is een gebeurtenis die de Dordtenaren niet wilden missen. Vanaf de middeleeuwen is dit de enige vrolijke gebeurtenis die zich al die eeuwen in stand is gebleven. Het begon allemaal met de jaarmarkt. Deze werd gehouden in de Boomstraat van 5 tot 13 juni. Met de koopmannen en marskramers kwamen ook goochelaars, waarzeggers en kwakzalvers, muzikanten naar de stad. Zij vermaakten het toegestroomde publiek en de kooplieden profiteerden hier weer van. Tot op de dag van vandaag nog steeds een goede reden om de kermis gewoon in de stad te laten.



Over de verdwenen gevels van het Vrieseplein wil ik het nu niet hebben. Wel over de winkelketen De Gruyter en Zn. Dit bedrijf was gevestigd in het pand waar we nu een casino vinden. Piet de Gruyter begon in 1818 met een bedrijf dat peulvruchten, zaden en granen bewerkte. Later kwam daar het branden van koffiebonen bij. De zaken gingen zo goed dat ze hun winkels konden vestigen op de beste plek. Vaak op de hoeken van de winkelstraten. De winkels werden luxe ingericht. In veel steden zie je nog steeds de naam van deze grootgrutter op oude panden opduiken. De kleinzonen van Piet misten de opkomst vanuit Amerika van het nieuwe winkelen volledig. Veel zaken werden later noodgedwongen overgenomen door de supermarkt de Spar. Moraal van het verhaal: Ook al heb je succes moet je toch eenvoudig blijven en niet vergeten gewoon met de tijd mee te gaan.



Wandelend vanaf het Vrieseplein richting Vrieseweg komen we in een lommerrijke straat en zien we een kerkgebouw. Omdat we de gevel niet meer herkennen duiken we maar weer eens in de boeken. En wat blijkt: het is de kerk van de Vrije Evangelische Gemeente. Deze werd in 1886 ontworpen door architect A. Schmidt op het terrein aan de Vrieseweg waar een theehuis genaamd `Pas Buiten` was gelegen. Om onduidelijke reden werd het pand alweer 50 jaar later grotendeels afgebroken en in mei 1936 kreeg de vernieuwde kerk de naam ‘Kruiskerk’. De kerk is nu bij Dordtenaren beter bekend door de tekst op het gebouw van "God is Liefde" en "Het is Volbracht". De gevel werd volledig gemoderniseerd en de naastgelegen woning werd aangebouwd aan de kerk. In 1977 werd het gebouw door de baptisten in gebruik genomen. Onze voorkeur gaat toch uit naar de oude gevel. Dat deze mooie voorpui op de kaart te zien zo'n kort leven is beschoren is jammer, maar dat hebben we in Dordrecht wel vaker meegemaakt.



Om dit te staven lopen we even terug naar Het Vrieseplein. Aan de linkerkant op deze kaart zien we grappige geveltjes. Deze zijn ook onlangs afgebroken zonder dat hier iets nieuws voor terug kwam. Op de achtergrond staat de korenmolen de Maagd. Tegenwoordig staat op deze plaats een modern appartementengebouw waarin een gevelsteen met de Dordtse Maagd is gemetseld die uit deze molen komt. Daarop staat dat de stichter Jan Bax was en dat de molen gebouwd werd in 1762. Doordat de bebouwing in de omgeving steeds meer toenam werd het voor de molenaar ondoenlijk zijn bedrijf uit te oefenen. In 1919 kocht de gemeente het gebouw voor afbraak. Bij de sloop brak de 7000 kilo wegende molenas en brak in stukken. Gelukkig vielen er geen slachtoffers.



Als we naar deze aquarel kijken van W.de Klerk uit 1845 zien we niets bekends. Op de kaart staat dat het een gezicht is vanaf de Blekersdijk op de in 1898 gedempte Beeldjeshaven en de Beeldjesbrug. De Blekersdijk is hier nog echt een dijk en zo kijken we richting stad. De waterloop die we hier zien zou best eens een overblijfsel kunnen zijn van het oude riviertje de Thure waaraan Dordrecht is gesticht. Immers; de Thure liep door de stad langs de Voorstraat en verder bewesten de Vriesestraat, Blekersdijk en Dubbeldamseweg om ter hoogte van de begraafplaats in de Dubbel uit te komen.



Op deze ansichtkaart staat op de achterzijde vermeld, dat dit de Bleekersdijk is voor 1908. De afzender schrijft op de voorzijde: “Bleekersdijk voor 1900”. En dit moet ook wel, want de Beeldjeshaven zou in 1898 al gedempt zijn. Het water ligt hier nog mooi langs de Bleekersdijk. Dus de foto moet zelfs voor 1898 gemaakt zijn. Wat ons betreft mag de Beeldjeshaven zo weer terugkomen. De verbreding van de Blekersdijk heeft nu geen enkele functie. Ook de waterhuishouding zou er mee gediend zijn. De molen op de achtergrond is uiteraard weer de molen de Maagd.



We laten deze molen ook nog eens van de andere kant zien. Deze foto is genomen ter hoogte van de huidige Johan de Wittbrug. Op de achtergrond de molen aan het Kromhout. Ook de buitenlanders waren zeer te spreken over dit fraaie plaatje van Dordrecht, blijkt uit de tekst op deze ansichtkaart. En het moet gezegd. Wij vinden het ook zeer “pittoresque”.



home

alle trajecten

volgend traject